вторник, 15 ноября 2016 г.
понедельник, 14 ноября 2016 г.
Hovhannes Tumanyani banastextutyunner
Պանդուխտն երգեց օտար երկրում...
Պանդուխտն երգեց օտար երկրում
Եվ սրտաբեկ հոգվոց քաշեց,
Երբ որ տխուր յուր երգերում
Անցած ուրախ օրերն հիշեց:
Մարմնով տկար, հոգով տխուր
Շուրջը նայեց, մեկը չըկար,
Որ տար գեթ մի բաժակ ցուրտ ջուր, —
Ողբաց պանդուխտն անմխիթար:
Եվ նա խնդրեց անժամանակ
Հանգստության լուռ գերեզման,
Անհույս երգեց վերջին նվագ, —
«Արի՜ , չարքաշ կյանքիս վախճան.
Էլ ույժ չըկա. — բարյավ մնաք,
Դուք սև օրեր պանդխտության,
Դուն, հայրական հեռու տնակ,
Եվ երազներ պատանեկան:
Իսկ դուն արի՜, քաղցր հիշատակ,
Կորցրած սիրո, վայելչության,
Արի ինձ հետ իբրև սփոփանք
Գերեզմանիս լուռ տխրության»:
Մեռավ պանդուխտն. բարյավ մնաք...
Գիտեք, որքան ձեզնից թաքուն
Խեղճը հեծեց, ողբաց մենակ...
Գեթ ողորմի տվեք հոգուն:
Եվ սրտաբեկ հոգվոց քաշեց,
Երբ որ տխուր յուր երգերում
Անցած ուրախ օրերն հիշեց:
Մարմնով տկար, հոգով տխուր
Շուրջը նայեց, մեկը չըկար,
Որ տար գեթ մի բաժակ ցուրտ ջուր, —
Ողբաց պանդուխտն անմխիթար:
Եվ նա խնդրեց անժամանակ
Հանգստության լուռ գերեզման,
Անհույս երգեց վերջին նվագ, —
«Արի՜ , չարքաշ կյանքիս վախճան.
Էլ ույժ չըկա. — բարյավ մնաք,
Դուք սև օրեր պանդխտության,
Դուն, հայրական հեռու տնակ,
Եվ երազներ պատանեկան:
Իսկ դուն արի՜, քաղցր հիշատակ,
Կորցրած սիրո, վայելչության,
Արի ինձ հետ իբրև սփոփանք
Գերեզմանիս լուռ տխրության»:
Մեռավ պանդուխտն. բարյավ մնաք...
Գիտեք, որքան ձեզնից թաքուն
Խեղճը հեծեց, ողբաց մենակ...
Գեթ ողորմի տվեք հոգուն:
ՏՊԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
Հա, կյանքում ես միշտ այսպես եմ եղել _
Խնդացող տխուր, սրտաբեկ ուրախ,
Հազիվ ուզել եմ անհոգ ծիծաղել,
Եվ սրռիս խորքից հառաչել եմ «ա՜խ...»
Գարնան երկինք է իմ դժբախտ հոգին _
Մերթ մութ ամպամած, մերթ՝ մեղմ ու պայծառ,
Եվ տարերքների ուժով ահագին
Շառափուկները ճնշում են իրար...
Խնդացող տխուր, սրտաբեկ ուրախ,
Հազիվ ուզել եմ անհոգ ծիծաղել,
Եվ սրռիս խորքից հառաչել եմ «ա՜խ...»
Գարնան երկինք է իմ դժբախտ հոգին _
Մերթ մութ ամպամած, մերթ՝ մեղմ ու պայծառ,
Եվ տարերքների ուժով ահագին
Շառափուկները ճնշում են իրար...
Իմ հոգին էլ այն երկնքի նման,
Որ ծավալվում է ձեր գլխի վերեւ,
Ձեզ անհայտ, գաղտնի տեսնում է շատ բան՝
Ե՛վ մոտ եւ՛ հեռու, եւ՛ փայլուն, եը՛ սեւ...
Շեշտակի թափով, բուռն ու մոլեգին
Ամենայն կողմից ցոլանում հոսում,
Լցվում են նրանք իմ անտակ հոգին,
Եվ ալեկոծում, չարչարում, հուզում...
Ես հազար աչքով բաներ եմ տեսնում,
Որ թաքնված լռության ետեւ,
Հազար ականջով ձայներ ոմ լսում,
Որ դեռ սրտերում շշուկ են թեթեւ..
Որ ծավալվում է ձեր գլխի վերեւ,
Ձեզ անհայտ, գաղտնի տեսնում է շատ բան՝
Ե՛վ մոտ եւ՛ հեռու, եւ՛ փայլուն, եը՛ սեւ...
Շեշտակի թափով, բուռն ու մոլեգին
Ամենայն կողմից ցոլանում հոսում,
Լցվում են նրանք իմ անտակ հոգին,
Եվ ալեկոծում, չարչարում, հուզում...
Ես հազար աչքով բաներ եմ տեսնում,
Որ թաքնված լռության ետեւ,
Հազար ականջով ձայներ ոմ լսում,
Որ դեռ սրտերում շշուկ են թեթեւ..
ՀՐԱԺԵՇՏ
Այստեղ ահա կըբաժանվենք.
Մնաս բարյավ, սիրելի.
Այսպես ես չեմ ցավել երբեք
Դառնությունով սիրտս լի։
Այստեղ ահա քեզ թողնում եմ
Եվ չգիտեմ, ուր կերթաս.
Կասկածներից ես դողում եմ...
Թող պահպանե քեզ աստված։
Ա՛խ, առանց քեզ տխուր կյանքիս,
Օրը տարի կդառնա,
Բայց ուր լինիս, դարձյալ հոգիս
Շուրջդ պիտի թրթռա։
Մնաս բարյավ, բայց միշտ հիշիր,
Որ քեզ շատ եմ կարոտել.
Եվ տեսության ժամի համար
Չըմոռանաս աղոթել։
Մնաս բարյավ, սիրելի.
Այսպես ես չեմ ցավել երբեք
Դառնությունով սիրտս լի։
Այստեղ ահա քեզ թողնում եմ
Եվ չգիտեմ, ուր կերթաս.
Կասկածներից ես դողում եմ...
Թող պահպանե քեզ աստված։
Ա՛խ, առանց քեզ տխուր կյանքիս,
Օրը տարի կդառնա,
Բայց ուր լինիս, դարձյալ հոգիս
Շուրջդ պիտի թրթռա։
Մնաս բարյավ, բայց միշտ հիշիր,
Որ քեզ շատ եմ կարոտել.
Եվ տեսության ժամի համար
Չըմոռանաս աղոթել։
Երբ խոսում էիր, պատմում էիր ինձ
Երբ խոսում էիր, պատմում էիր ինձ,
Ես այն ժամանակ արբած քո շնչից
Եվ հափշտակված քեզ էի նայում.
Իմ հոգին մենակ այն էր գրավում,
Թե ինչպես էին շարժվում բորբոքված
Թերթիկները քո վարդագույն շրթանց.
Ինչպես աչքերըդ արտևանունքիդ
Ստվերների մեջ, որպես ծով հանգիստ,
Մերթ լցվում էին խաղաղ հրապույրով,
Մերթ վառվում էին կենդանի հրով...
Այնպես էր թվում՝ երազում էի,
Եվ իբրև հեռվից ես լըսում էի
Մի նոր մեղեդի անո՛ւշ, անբարբառ...
Ա՛հ, նորից խոսիր, բայց երկա՛ր, երկա՛ր...
Ես այն ժամանակ արբած քո շնչից
Եվ հափշտակված քեզ էի նայում.
Իմ հոգին մենակ այն էր գրավում,
Թե ինչպես էին շարժվում բորբոքված
Թերթիկները քո վարդագույն շրթանց.
Ինչպես աչքերըդ արտևանունքիդ
Ստվերների մեջ, որպես ծով հանգիստ,
Մերթ լցվում էին խաղաղ հրապույրով,
Մերթ վառվում էին կենդանի հրով...
Այնպես էր թվում՝ երազում էի,
Եվ իբրև հեռվից ես լըսում էի
Մի նոր մեղեդի անո՛ւշ, անբարբառ...
Ա՛հ, նորից խոսիր, բայց երկա՛ր, երկա՛ր...
Դո՞ւ ես, իմ սիրո՜ւն...
Դո՞ւ ես, իմ սիրո՜ւն,
Այն չըքնաղ ուրուն,
Որ զըրկում է ինձ
Գիշերը քընից։
Դո՞ւ ես գըրկաբաց
Հայտնըվում հանկարծ,
Ուզում ես գըրկել,
Ու հանկարծ, մեկ էլ
Խավարի միջում
Սահում ես, կորչում
Դո՞ւ ես ծիծաղով
Կամ ծանոթ ձայնով
Մեր սիրած երգի՝
Իմ լուռ սենյակի
Մոտից հեռանում
Գիշերվա մըթնում
Ասա՛, իմ սիրո՛ւն,
Դո՞ւ ես այն ուրուն,
Որ զրկում է ինձ
Գիշերը քընից
Այն չըքնաղ ուրուն,
Որ զըրկում է ինձ
Գիշերը քընից։
Դո՞ւ ես գըրկաբաց
Հայտնըվում հանկարծ,
Ուզում ես գըրկել,
Ու հանկարծ, մեկ էլ
Խավարի միջում
Սահում ես, կորչում
Դո՞ւ ես ծիծաղով
Կամ ծանոթ ձայնով
Մեր սիրած երգի՝
Իմ լուռ սենյակի
Մոտից հեռանում
Գիշերվա մըթնում
Ասա՛, իմ սիրո՛ւն,
Դո՞ւ ես այն ուրուն,
Որ զրկում է ինձ
Գիշերը քընից
Ուշ է արդեն....
Մի որոնիր մի ժամանակ
Արհամարածդ`այս կրծքի տակ,
Հառաչանքով դւրս թռավ նա,
Ու դատարկ է տեղը հիմա...
Էլ մի կանչիր,մի լար իզուր.
Քո արցունքից միայն տխուր
Հին-հին հուշեր պիտի զարթնեն,
Եվ ինչ օգուտ ուշ է արդեն....
Արհամարածդ`այս կրծքի տակ,
Հառաչանքով դւրս թռավ նա,
Ու դատարկ է տեղը հիմա...
Էլ մի կանչիր,մի լար իզուր.
Քո արցունքից միայն տխուր
Հին-հին հուշեր պիտի զարթնեն,
Եվ ինչ օգուտ ուշ է արդեն....
ԲԱՐՁՐԻՑ
Իմ բարի սրտի էն մեծ խոհերից,
Էն մեծ խոհերի անհուն խորերից`
Կամեցավ` ելավ իմ հզոր հոգին,
Որ բարձրից նայի աստծու աշխարհքին:
Ու պայծառ ցոլաց դեմ վերին այեր`
Մարդկային ամեն հնարքներից վեր,
Վե~ր ամեն շուքից ու շամանդաղից`
Մինչև լուսեղեն ոլորտն անթախիծ:
Ու իր հարազատ բարձունքիցը լույս`
Անչար, անաչառ, անդորր ու անհույզ`
Պարզ, ամենատես հայացքովը նա
Ճառագեց ներքև` աշխարհքի վրա:
Տեսավ աշխարհքը` գեղեցի~կ, անվե~րջ,
Եվ հայրենիքներն անձուկ նրա մեջ,
Եվ աստվածները նրանց զանազան,
Եվ սուրբերը խիստ, խտրող ու դաժան:
Տեսավ` ուտում են ամենքն ամենքին.
Ամեն հայրենիք` իրեն զավակին,
Եվ իր պաշտողին` ամեն մի աստված,
Եվ կյանքը տանջանք, ցավ համատարած:
Ու ոչ մի երկիր չկա հանգչելու_
Խոր, արարչական հանգիստն անխռով,
Ու ոչ մի անկյուն չկա շնչելու
Շունչն աստվածային` լի անվերջ սիրով...
Անպատում վշտով վերստին նայեց
Իմ էս մեծ սրտին` աշխարհքից էլ մեծ _
Անսահմա~ն աշխարհք, և սեր ընդհանուր,
Եվ մարդը ուրախ, եվ երգ ամենուր...
Ու իջավ նորից էնտեղ հանգչելու _
Խոր, արարչական հանգիստն անխռով,
Էնտեղ հանգչելու, էնտեղ շնչելու
Էն մեծ խոհերով, էն անվերջ սիրով...
20. դեկտեմբեր.1915թ.
Էն մեծ խոհերի անհուն խորերից`
Կամեցավ` ելավ իմ հզոր հոգին,
Որ բարձրից նայի աստծու աշխարհքին:
Ու պայծառ ցոլաց դեմ վերին այեր`
Մարդկային ամեն հնարքներից վեր,
Վե~ր ամեն շուքից ու շամանդաղից`
Մինչև լուսեղեն ոլորտն անթախիծ:
Ու իր հարազատ բարձունքիցը լույս`
Անչար, անաչառ, անդորր ու անհույզ`
Պարզ, ամենատես հայացքովը նա
Ճառագեց ներքև` աշխարհքի վրա:
Տեսավ աշխարհքը` գեղեցի~կ, անվե~րջ,
Եվ հայրենիքներն անձուկ նրա մեջ,
Եվ աստվածները նրանց զանազան,
Եվ սուրբերը խիստ, խտրող ու դաժան:
Տեսավ` ուտում են ամենքն ամենքին.
Ամեն հայրենիք` իրեն զավակին,
Եվ իր պաշտողին` ամեն մի աստված,
Եվ կյանքը տանջանք, ցավ համատարած:
Ու ոչ մի երկիր չկա հանգչելու_
Խոր, արարչական հանգիստն անխռով,
Ու ոչ մի անկյուն չկա շնչելու
Շունչն աստվածային` լի անվերջ սիրով...
Անպատում վշտով վերստին նայեց
Իմ էս մեծ սրտին` աշխարհքից էլ մեծ _
Անսահմա~ն աշխարհք, և սեր ընդհանուր,
Եվ մարդը ուրախ, եվ երգ ամենուր...
Ու իջավ նորից էնտեղ հանգչելու _
Խոր, արարչական հանգիստն անխռով,
Էնտեղ հանգչելու, էնտեղ շնչելու
Էն մեծ խոհերով, էն անվերջ սիրով...
20. դեկտեմբեր.1915թ.
Դու քո ճամփեն
Դու քո ճամփեն գնա, քույրիկ,
Եվ թող լինի նա պայծառ:
Ինձ մի ժպտա, ինձ մի սիրիր,
Ես ընկեր չեմ քեզ համար։
Ելած կյանքի ամեն ճամփից,
Կարոտներով անմեկին,
Ագահ, անվերջ ու անհանգիստ
Թափառում է իմ հոգին։
Մի ձեռք չկա, մի գիրկ չկա`
Պահի նրան իրեն մեջ,
Խենթ, խելագար գնում է նա
Ձգտումներովն իր անվերջ։
Եվ ով գիտի` դեռևս անմեղ
Քանի հոգի կտանջի,
Եվ ով գիտի` ինչ մութ, ահեղ
Անապատում կհանգչի...
Դու քո ճամփեն գնա, քույրիկ,
Եվ երբ լինենք մենք հեռու,
Աղոթք արա, որ մյուս անգամ
Չհանդիպենք իրարու։
Օ՛, լո՛ւռ կաց, ընկե՛ր...
Օ՛, լո՛ւռ կաց, ընկե՛ր. այդ ի՞նչ ես երգում.
Ինչո՞ւ ես խաղաղ հոգիս փոթորկում
Ուրախ օրերի սիրելի երգով
Եվ սիրտս վառում անցյալի կրակով...
Քո ձայների հետ վաղուց հեռացած
Մի ուրիշ պատկեր մտքումս երևաց.
Ահա, կենդանի կանգնեց առաջիս,
Եվ, ահա, դարձյալ կարոտ ականջիս
Հնչում է նորա ձայնը սրտալի,
Որպես երբեմն, երբ սիրված էի։
Եվ մտքումս ահա լուսավորվեցան
Հին ցնորքներս, անցքեր զանազան,
Գծերը հոգուս ծանոթ դեմքերի,
Տեսարանները հայրենի երկրի,
Այն օրհնյալ երկրի, ուր մի ժամանակ
Վայելում էի լիուլի հրճվանք...
Բայց զրկված եմ ես այժմ բոլորից.
Դու հիշեցնում ես կորուստս նորից՝
Երջանկությունս մռայլ վիճակում
Եվ այդպես անգութ սիրտս կտրատում...
Ո՛հ, ներում եմ քեզ, չեմ հանդիմանում.
Չըգիտես, հոգիս, թե ի՛նչ ես անում.
Սակայն մի՛ երգիր այդ երգը ինձ մոտ,
Թո՛ղ, երգիր ուրիշ մի երգ անծանոթ։
Ինչո՞ւ ես խաղաղ հոգիս փոթորկում
Ուրախ օրերի սիրելի երգով
Եվ սիրտս վառում անցյալի կրակով...
Քո ձայների հետ վաղուց հեռացած
Մի ուրիշ պատկեր մտքումս երևաց.
Ահա, կենդանի կանգնեց առաջիս,
Եվ, ահա, դարձյալ կարոտ ականջիս
Հնչում է նորա ձայնը սրտալի,
Որպես երբեմն, երբ սիրված էի։
Եվ մտքումս ահա լուսավորվեցան
Հին ցնորքներս, անցքեր զանազան,
Գծերը հոգուս ծանոթ դեմքերի,
Տեսարանները հայրենի երկրի,
Այն օրհնյալ երկրի, ուր մի ժամանակ
Վայելում էի լիուլի հրճվանք...
Բայց զրկված եմ ես այժմ բոլորից.
Դու հիշեցնում ես կորուստս նորից՝
Երջանկությունս մռայլ վիճակում
Եվ այդպես անգութ սիրտս կտրատում...
Ո՛հ, ներում եմ քեզ, չեմ հանդիմանում.
Չըգիտես, հոգիս, թե ի՛նչ ես անում.
Սակայն մի՛ երգիր այդ երգը ինձ մոտ,
Թո՛ղ, երգիր ուրիշ մի երգ անծանոթ։
Խրճիթում
Մանուկները գոռում-գոչում,
Լալիս էին աղեկեզ.
-Նանի՛, նանի՛, հաց ենք ուզում,
Վե՛ր կաց, նա՛նի, հաց տուր մեզ։
Հիվանդ նանը տեղի տակին
Ծանր տընքաց տըխրալի.
-Մենք հաց չունենք, ես ձեզ մատաղ,
Ապին գնաց հաց բերի։
-Չէ՛, խաբում ես, սուտլիկ նանի,
Դու ասացիր՝ քարափին
Երբոր զարկի շողքն արևի,
Հաց կըբերի մեր ապին։
Արևն եկավ անց էլ կացավ,
Մենք սոված ենք դեռ էսպես.
Նա՛նի, նա՛նի, հաց ենք ուզում,
Վե՛ր կաց, նանի, հաց տուր մեզ։
-Հաց չի գտել ձեր ապին դեռ,
Տուն չի գալիս սևերես.
Քիչ էլ կացեք, իմ բալիկներ,
Հիմի այնտեղ կերթամ ես...
Մի մեծ ապի կա երկնքում,
Նա շատ ունի այնտեղ հաց...
Նա ձեզ այնքան շատ է սիրո՜ւմ...
Նա չի թողնիլ ձեզ սոված...
Կերթամ այնտեղ, նրան կասեմ,
Որ սոված եք, իմ բալեք,
Ձեզ համար շա՜տ-շա՜տ հաց կուզեմ,
Որ դուք ուտեք, լաց չըլեք..
Ասավ, սեղմեց սովալըլուկ
Զավակներին իր լանջին,
Ու շըրթունքի վըրա դալուկ
Սառավ համբույրը վերջին։
Կըռներն էլ ետ չըբացվեցան
Բազմաչարչար մայրիկի.
Աչքը փակեց ու հավիտյան
Գընաց, որ հաց ուղարկի։
Մանուկները գոռում, գոչում,
Լալիս էին աղեկեզ.
-Նա՛նի, նա՛նի, հաց ենք ուզում,
Վե՛ր կաց, նա՛նի, հաց տուր մեզ։
1893
Մանկություն
Երբ որ գարշելով տեսնում եմ շուրջս
Մոլեգնած կյանքի պատկերը ցավոտ,
Հաճախ, մանկություն, խռոված հոգուս
Ներկայանում ես ինչպես առավոտ:
Եվ մանկան նման արտասվում եմ ես,
Երբ այս օրերում, չարությամբ լցված,
Քեզ, սուրբ մանկություն, հիշում եմ ինչպես
Երազի տեսիլք անհետ չըքացած:
Ինչպես արևի ճաճանչը վերջին
Թռչում է հանկարծ, տիրում է խավար,
Այնպես շողացիր և անցար կրկին,
Մնացի անզոր, ցոփ կյանքին ավար:
Թե հնար լիներ մի անգամ դարձյալ
Դառնալ քո գիրկը... ա՜խ, ի՞նչ եմ ասում,
Այդ անհնար է. — արդեն հանդերձյալ
Կյանքի ճամփան է իմ առջև բացվում:
Բայց մինչև այնտեղ, սոսկալի՛ ուղի,
Ահա բռնություն, պատիվ անարգած,
Ահա հառաչանք, արտասուք աղի,
Ահա սև նախանձ և սեր սակարկած...
Կըմեռնեմ և ես այս ցավերի տակ
Ինձ հետ տանելով շատ իղձ ու փափագ,
Իսկ այս աշխարհից և ոչ մի պսակ —
Միայն քո անմեղ, քո սուրբ հիշատակ:
Մի տխրատեսիլ գուցե գերեզման
Անցվորականից խնդրե մի բերան
Ողորմի ասել... ո՞վ գիտե, և այն
Կըլինի՞ արդյոք, կընայե՞ն նորան...
Թե հոգնել ես
Թե հոգնել ես հաղթահարված
Կյանքի անվերջ հոգսերով,
Թե տանջվում ես արհամարհված
Բոցավառվող քո սիրով.
Թե կյանքի մեջ մի չար դիպված,
Մի ամոթ է քեզ ճնշում,
Թե չարաչար հիասթափված
Կյանքն ատում ես և գարշում,
Լավ իմացիր, ողջ անօգուտ
Պիտի հուզեն միմիայն քեզ,
Մի՛ սպառիր ուժը հոգուդ
Մտածմունքով կարճատես.
Հանգիստ եղիր, աղոթք արա,
Անհիշաչար եղիր միշտ,
Թող քո լացով չուրախանա
Քո թշնամին ամբարիշտ։
Կյանքի ցավը, բախտի խաղը,
Ատելությունն անմըտի,
Հավատացի՛ր, երբեք չարժեն
Վրդովմունքին քո սրտի։
Եվ այդ սիրտը քեզ չի տված,
Որ դու մաշես ամեն օր,
Այնտեղ պիտի ապրի Աստված,
Ոչ թե ցավեր նորանոր։
Կյանքի անվերջ հոգսերով,
Թե տանջվում ես արհամարհված
Բոցավառվող քո սիրով.
Թե կյանքի մեջ մի չար դիպված,
Մի ամոթ է քեզ ճնշում,
Թե չարաչար հիասթափված
Կյանքն ատում ես և գարշում,
Լավ իմացիր, ողջ անօգուտ
Պիտի հուզեն միմիայն քեզ,
Մի՛ սպառիր ուժը հոգուդ
Մտածմունքով կարճատես.
Հանգիստ եղիր, աղոթք արա,
Անհիշաչար եղիր միշտ,
Թող քո լացով չուրախանա
Քո թշնամին ամբարիշտ։
Կյանքի ցավը, բախտի խաղը,
Ատելությունն անմըտի,
Հավատացի՛ր, երբեք չարժեն
Վրդովմունքին քո սրտի։
Եվ այդ սիրտը քեզ չի տված,
Որ դու մաշես ամեն օր,
Այնտեղ պիտի ապրի Աստված,
Ոչ թե ցավեր նորանոր։
Ժպտուն աչքեր
Դու մի՛ հավատա ժըպտուն աչքերին.
Շատ անգամ նըրանք ծաղիկներ են վառ,
Բուսած կորըստյան անդունդի ծայրին,
Միամիտ մարդկանց քարշելու համար։
Ահա պոետն էլ պատրանքով հարբած՝
երվեց մի անգամ ժըպտուն աչքերի,
Ու որքա՜ն տանջվեց, տառապեց խաբված,
Ու որքա՜ն սըրտում գանգատներ ունի...
Դու շատ մի՛ խաբվիր ժըպտուն աչքերից.
Շատ անգամ նըրանք ծաղիկներ են վառ,
Ծըլում են սըրտի ավերակներից,
Տըխուր հատակը ծածկելու համար։
Ահա պոետն էլ՝ տառապած մի մարդ,
Որ սրտում այնքան գանգատներ ունի,
Բայց հաճախ այնպես ժըպտում է զըվարթ,
Ասես թե քեզնից բախտավոր լինի։
Շատ անգամ նըրանք ծաղիկներ են վառ,
Բուսած կորըստյան անդունդի ծայրին,
Միամիտ մարդկանց քարշելու համար։
Ահա պոետն էլ պատրանքով հարբած՝
երվեց մի անգամ ժըպտուն աչքերի,
Ու որքա՜ն տանջվեց, տառապեց խաբված,
Ու որքա՜ն սըրտում գանգատներ ունի...
Դու շատ մի՛ խաբվիր ժըպտուն աչքերից.
Շատ անգամ նըրանք ծաղիկներ են վառ,
Ծըլում են սըրտի ավերակներից,
Տըխուր հատակը ծածկելու համար։
Ահա պոետն էլ՝ տառապած մի մարդ,
Որ սրտում այնքան գանգատներ ունի,
Բայց հաճախ այնպես ժըպտում է զըվարթ,
Ասես թե քեզնից բախտավոր լինի։
ՏՐՏՈՒՆՋ
Օրերս անպըտուղ, տըխուր, ձանձրալի,
Ու գընում եմ ես ունայն տըրտունջով
Իմ սիրած մարդկանց, իմ լավ հույսերի
Գերեզմանների շարքերի միջով։
Թաղել եմ նըրանց։ Տխուր է ճամփան։
Եվ իմ հայրենի աշխարհում օտար,
Օտար ու մենակ անցվորի նըման,
Որ չունի ընկեր, ոչ տեղ ու դադար։
Օտար են շուրջըդ ու չեն հասկանում
Ոմանք քո վիշտը, ոմանք քո լեզուն,
Անտարբեր գալիք երջանիկ օրին,
Չըգիտեն նըրա կարոտը անքուն...
Չընչի՜ն մարդուկներ, լըրբորեն հանգիստ
Անսիրտ, փոքրոգի, գըծուծ ու կոպիտ.
Մեռնում են, մարում նըրանց հայացքից
Ե՛վ հոգու ձըգտում, և՛ սըրտի ժըպիտ։
Էլ ո՞ւմ առաջին սիրտըդ բաց անես,
Ո՞ւմ համար երգես սըրտալի երգեր,
Ո՞ր չըքին սիրես, կյանքըդ նվիրես,
էլ ի՞նչպես ապրես անսեր, անընկեր...
Եվ օրերս այսպես տըխուր, ձանձրալի,
Ու գընում եմ ես ունայն տըրտունջով
Իմ սիրած մարդկանց, իմ լավ հույսերի
Գերեգմանների շարքերի միջով։
Ու գընում եմ ես ունայն տըրտունջով
Իմ սիրած մարդկանց, իմ լավ հույսերի
Գերեզմանների շարքերի միջով։
Թաղել եմ նըրանց։ Տխուր է ճամփան։
Եվ իմ հայրենի աշխարհում օտար,
Օտար ու մենակ անցվորի նըման,
Որ չունի ընկեր, ոչ տեղ ու դադար։
Օտար են շուրջըդ ու չեն հասկանում
Ոմանք քո վիշտը, ոմանք քո լեզուն,
Անտարբեր գալիք երջանիկ օրին,
Չըգիտեն նըրա կարոտը անքուն...
Չընչի՜ն մարդուկներ, լըրբորեն հանգիստ
Անսիրտ, փոքրոգի, գըծուծ ու կոպիտ.
Մեռնում են, մարում նըրանց հայացքից
Ե՛վ հոգու ձըգտում, և՛ սըրտի ժըպիտ։
Էլ ո՞ւմ առաջին սիրտըդ բաց անես,
Ո՞ւմ համար երգես սըրտալի երգեր,
Ո՞ր չըքին սիրես, կյանքըդ նվիրես,
էլ ի՞նչպես ապրես անսեր, անընկեր...
Եվ օրերս այսպես տըխուր, ձանձրալի,
Ու գընում եմ ես ունայն տըրտունջով
Իմ սիրած մարդկանց, իմ լավ հույսերի
Գերեգմանների շարքերի միջով։
Էսպես չի մնա(Հին զրույց)
Լինում է թե չէ, ո՞վ գիտի հաստատ.
Եվ ի՞նչն է հաստատ աշխարհքի վրա...
Աշխարհքում հաստատ մի բան կա մենակ,
Այն է, որ հաստատ ոչ մի բան չկա:
Լինում է` իբրև գյուղացի մի մարդ,
Աղքատ, օրական ապրուստի կարոտ:
Ունենում է սա մի խելոք տղա,
Տանում է ծառա տալի մեկի մոտ:
Տարիք են անցնում: Էս խելոք տղեն
Էնպես է ազնիվ ու ժիր ծառայում,
Որ տերն էլ սրա վարձը շատացնում,
Ինչպես իրենը` էնպես է նայում:
Հիշում է մի օր հայրը իր որդուն
Ու վեր է կենում գալի տեսության.
-Հը՞, ո՞նց ես, որդի՛ս, հիմի էլ էնպես
Էլ մերկ ու տկլոր, էլ քաղցած հո չե՞ս:
-Չէ՛, լավ եմ, հայրի՛կ, ապրուստս միշտ կա
Բայց ինչ անես որ... էսպես չի մնա...
Գնում է հայրը: Տարիք են անցնում:
Առաջ է գնում տղեն օրն օրին,
Վերջը բարձրանում, պալատն է հասնում,
Դառնում է ծառա մեծ թագավորին:
Հիշում է մի օր հայրը իր որդուն
Ու վեր է կենում գալի տեսության.
-Հը՞, ո՞նց ես, որդի՛ս, էլ ի՞նչ ես ուզում,
Լողում ես առատ էս լիքը ծովում:
-Հա՛, լի եմ, հայրի՛կ, դու հանգիստ գնա,
Բայց ի՞նչ անես որ... էսպես չի մնա...
Գնում է հայրը: Տարիք են անցնում:
Էնքան է սիրվում մեր խելոք ծառան,
Որ թագավորը բերում է սրան
Իրեն տերության երկրորդն է անում:
Հիշում է մի օր հայրը իր որդուն
Ու վեր է կենում գալի տեսության.
-Հը՞, ո՞նց ես, որդի՛ս, էլ ի՞նչ է մնում,
Քու խոսքովն են ողջ նստում-վեր կենում:
-Հա՛, մեծ եմ հայրի՛կ, նազիր եմ ահա,
Բայց ի՞նչ անես որ... էսպես չի մնա...
Գնում է հայրը: Տարիք են անցնում:
Էս բարի երկրի թագավորը ծեր
Մի օր անժառանգ ընկնում է մեռնում:
Գահն ու աշխարհքը մնում են անտեր:
Ժողովք են կանչում երկրի մեծերին:
Ժողովք են գալի, խորհուրդ են անում,
Բերում են իրենց խելոք նազիրին
Առքով ու փառքով թագավոր դնում:
Ու մեր գյուղացին լսում է մի օր`
Դարձել է իրեն որդին թագավոր:
Գալիս է.-Որդի՜ս, էլ ի՞նչդ է պակաս,
Ամբողջ աշխարհքում մի դու ես, որ կաս...
-Փառք աստծու, հայրի՛կ, ունեմ թագ ու գահ,
Բայց ի՞նչ անես որ... էսպես չի մնա...
Գնում է հայրը: Տարիք են անցնում:
Իր գահին բազմած ինքնակալը նոր
Մահվան ու կյանքի վճիռ է անում`
Բուռը հավաքած աշխարհքը բոլոր:
Բուռդ հավաքի աշխարհքը թեկուզ,
Թողնելու ես ողջ դարձյալ աշխարհքին:
Մեր թագավորն էլ մի անգամ էսպես
Մահիճ է ընկնում, ավանդում հոգին:
Լսում է ծերուկ հայրը մի օր էլ,
Որ իր թագավոր որդին չմնաց:
Ի՞նչ ասել կուզի-գալիս է վրեն,
Էլ ի՜նչ մղկտոց, էլ ի՜նչ սուգ ու լաց...
Զորքով, աշխարհքով, ծեսով, հանդեսով,
Արքային վայել թաղում են անում,
Ու վեր են կենում` զրույց անելով
Ամենքը իրենց տներն են գնում:
Տարիք են անցնում: Հայրը մի անգամ
Գալիս է որդու շիրիմի վրա:
Գալիս է, տեսնում` մարմար մահարձան,
Բայց վրեն գրած... “Էսպես չի մնա...”:
Գնում է հայրը: Տարիք են անցել.
Ով կարա մեզնից հաշիվն իմանա...
Էն օրից էսօր անվերջ, դարեդար
Զրույցն ասում է. “Էսպես չի մնա...”:
Ու չկա շքեղ արձանն արքայի,
Ոչ նրա քաղաքն աշխարհքի վրա,
Մերն է աշխարհքը ու կյանքը հիմի,
Բայց մեր աշխարհքն էլ... էսպես չի մնա...
Եվ ի՞նչն է հաստատ աշխարհքի վրա...
Աշխարհքում հաստատ մի բան կա մենակ,
Այն է, որ հաստատ ոչ մի բան չկա:
Լինում է` իբրև գյուղացի մի մարդ,
Աղքատ, օրական ապրուստի կարոտ:
Ունենում է սա մի խելոք տղա,
Տանում է ծառա տալի մեկի մոտ:
Տարիք են անցնում: Էս խելոք տղեն
Էնպես է ազնիվ ու ժիր ծառայում,
Որ տերն էլ սրա վարձը շատացնում,
Ինչպես իրենը` էնպես է նայում:
Հիշում է մի օր հայրը իր որդուն
Ու վեր է կենում գալի տեսության.
-Հը՞, ո՞նց ես, որդի՛ս, հիմի էլ էնպես
Էլ մերկ ու տկլոր, էլ քաղցած հո չե՞ս:
-Չէ՛, լավ եմ, հայրի՛կ, ապրուստս միշտ կա
Բայց ինչ անես որ... էսպես չի մնա...
Գնում է հայրը: Տարիք են անցնում:
Առաջ է գնում տղեն օրն օրին,
Վերջը բարձրանում, պալատն է հասնում,
Դառնում է ծառա մեծ թագավորին:
Հիշում է մի օր հայրը իր որդուն
Ու վեր է կենում գալի տեսության.
-Հը՞, ո՞նց ես, որդի՛ս, էլ ի՞նչ ես ուզում,
Լողում ես առատ էս լիքը ծովում:
-Հա՛, լի եմ, հայրի՛կ, դու հանգիստ գնա,
Բայց ի՞նչ անես որ... էսպես չի մնա...
Գնում է հայրը: Տարիք են անցնում:
Էնքան է սիրվում մեր խելոք ծառան,
Որ թագավորը բերում է սրան
Իրեն տերության երկրորդն է անում:
Հիշում է մի օր հայրը իր որդուն
Ու վեր է կենում գալի տեսության.
-Հը՞, ո՞նց ես, որդի՛ս, էլ ի՞նչ է մնում,
Քու խոսքովն են ողջ նստում-վեր կենում:
-Հա՛, մեծ եմ հայրի՛կ, նազիր եմ ահա,
Բայց ի՞նչ անես որ... էսպես չի մնա...
Գնում է հայրը: Տարիք են անցնում:
Էս բարի երկրի թագավորը ծեր
Մի օր անժառանգ ընկնում է մեռնում:
Գահն ու աշխարհքը մնում են անտեր:
Ժողովք են կանչում երկրի մեծերին:
Ժողովք են գալի, խորհուրդ են անում,
Բերում են իրենց խելոք նազիրին
Առքով ու փառքով թագավոր դնում:
Ու մեր գյուղացին լսում է մի օր`
Դարձել է իրեն որդին թագավոր:
Գալիս է.-Որդի՜ս, էլ ի՞նչդ է պակաս,
Ամբողջ աշխարհքում մի դու ես, որ կաս...
-Փառք աստծու, հայրի՛կ, ունեմ թագ ու գահ,
Բայց ի՞նչ անես որ... էսպես չի մնա...
Գնում է հայրը: Տարիք են անցնում:
Իր գահին բազմած ինքնակալը նոր
Մահվան ու կյանքի վճիռ է անում`
Բուռը հավաքած աշխարհքը բոլոր:
Բուռդ հավաքի աշխարհքը թեկուզ,
Թողնելու ես ողջ դարձյալ աշխարհքին:
Մեր թագավորն էլ մի անգամ էսպես
Մահիճ է ընկնում, ավանդում հոգին:
Լսում է ծերուկ հայրը մի օր էլ,
Որ իր թագավոր որդին չմնաց:
Ի՞նչ ասել կուզի-գալիս է վրեն,
Էլ ի՜նչ մղկտոց, էլ ի՜նչ սուգ ու լաց...
Զորքով, աշխարհքով, ծեսով, հանդեսով,
Արքային վայել թաղում են անում,
Ու վեր են կենում` զրույց անելով
Ամենքը իրենց տներն են գնում:
Տարիք են անցնում: Հայրը մի անգամ
Գալիս է որդու շիրիմի վրա:
Գալիս է, տեսնում` մարմար մահարձան,
Բայց վրեն գրած... “Էսպես չի մնա...”:
Գնում է հայրը: Տարիք են անցել.
Ով կարա մեզնից հաշիվն իմանա...
Էն օրից էսօր անվերջ, դարեդար
Զրույցն ասում է. “Էսպես չի մնա...”:
Ու չկա շքեղ արձանն արքայի,
Ոչ նրա քաղաքն աշխարհքի վրա,
Մերն է աշխարհքը ու կյանքը հիմի,
Բայց մեր աշխարհքն էլ... էսպես չի մնա...
ՄՈՌԱՑՎԱԾ ՍԵՐ
Սիրում էի երբեմըն քեզ...
Այժըմ ևս տակավին
Իմ սրտումը դու ապրում ես,
Բայց ոչ ուժով քո նախկին:
Առաջ հընչում էիր մաքուր,
Որպես աղոթք իմ հոգում,
Որպես սիրո նախանձ և հուր՝
Տաք արյունս բորբոքում:
Այժմ՝ որպես վաղուց մեռած
Բարեկամի հիշատակ,
Կամ մանկության օրով սիրած
Մի հին երգի եղանակ...
Քո անունըդ այժմ տալիս,
Էլ «հոգյակ» չեմ ես ասում,
Չեմ աշխատում քուն մտնելիս,
Որ քեզ տեսնեմ երազում:
Բայց զարմանքով երբեմնապես,
Մտածում եմ ակամա,
Ինչո՞ւ էլ դու սիրելի չես,
Ինչո՞ւ ես քեզ մոռացա..
ԻՄ ՍԵՐԸ
Ես սիրել եմ վարդը տըժգույն
Սիրուց տանջված այտերի,
Մելամաղձոտ խաղաղություն
Զույգ սևորակ աչքերի։
Ես պահել եմ սրտիս խորքում
Մի լուռ գաղտնիք սիրային,
Եվ այն երբե՜ք, ոչ մի երգում
Հայտնելու չեմ աշխարհին։
Բայց և պահել անկարող եմ,
Օ՜, դրժվար է համբերել,
Չասել՝ ինչով բախտավոր եմ,
Չասել՝ ինչպե՜ս եմ սիրել։
Սիրուց տանջված այտերի,
Մելամաղձոտ խաղաղություն
Զույգ սևորակ աչքերի։
Ես պահել եմ սրտիս խորքում
Մի լուռ գաղտնիք սիրային,
Եվ այն երբե՜ք, ոչ մի երգում
Հայտնելու չեմ աշխարհին։
Բայց և պահել անկարող եմ,
Օ՜, դրժվար է համբերել,
Չասել՝ ինչով բախտավոր եմ,
Չասել՝ ինչպե՜ս եմ սիրել։
* * *
Ինձ մի՛ խընդրիր, ես չեմ երգի
Իմ տխրությունն ահագին,
Աղեկըտուր նըրա ձայնից
Կը խորտակվի քո հոգին...
Ոչ, քեզ համար այսպիսի երգ
Երգելու չեմ ես երբեք։
Ես երգեցի սարի վըրա,
Անապատ է այնտեղ հիմա,
Սև՜, ամայի անապատ...
Հառաչանքից այրված սարում
Էլ ծաղիկ չի դալարում։
Բույր ու զեփյուռ ես կուզեի
Եվ արշալույս ոսկեվառ,
Որ մի պայծառ երգ հյուսեի
Ու երգեի քեզ համար...
Բայց իմ սիրտը բըռնած են դեռ
Հուր հառաչանք, սև գիշեր։
Hovhannes Tumanyan
ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆ
1869-1923
Հովհաննես Թադեւոսի Թումանյան ՝ հայ մեծագույն գրող ու բանաստեղծ, հասարակական գործիչ։ Ծնվել է 1869 թվականի փետրվարի 19-ին, Լոռվա Դսեղ գյուղում` հոգեւորականի ընտանիքում։
Նախնական կրթությունը ստացել է հայրենի գյուղում, այնուհետեւ Ջալալօղլու (այժմյան՝ Ստեփանավան) դպրոցում։ 1883 թվականից շարունակել է ուսումը Թիֆլիսի Ներսիսյան Ճեմարանում, սակայն նյութական ծանր իրավիճակի պատճառով 1887թ. ստիպված եղավ թողնել դպրոցը եւ սկսեց աշխատել Թիֆլիսի հայ եկեղեցական դատարանում, այնուհետեւ Հայ Հրատարակչական միության գրասենյակում (մինչեւ 1893թ)։
Hovhannes Tumanyan
Ծնվել է | փետրվարի 19, 1869[1] |
---|---|
Ծննդավայր | ![]() |
Վախճանվել է | մարտի 23, 1923[2][1](54 տարեկանում) |
Վախճանի վայր | Մոսկվա, ԽՍՀՄ |
Մասնագիտություն | բանաստեղծ, գրող, հասարակական գործիչ և արձակագիր |
Լեզու | հայերեն[3] |
Ազգություն | հայ |
Քաղաքացիություն | ![]() Ռուսական կայսրություն |
Կրթություն | Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց |
Ստեղծագործական շրջան | 1881-1923 |
Ժանրեր | Բանաստեղծություն Պոեմ Հեքիաթ Բալլադ |
Գրական շարժումներ | Ռեալիզմ |
Ուշագրավ աշխատանքներ | Անուշ, Թմկաբերդի առումը, Գիքորը, Փարվանա և Հ. Թումանյանի հեքիաթներ |
Ամուսին | Օլգա Թումանյան(Մաճկալյան) |
Զավակներ | 10 |
пятница, 11 ноября 2016 г.
Թենիս
Խաղի մասնակիցները աշխատում են գնդակի մեկ հարվածով գնդակն ուղարկել մրցակցի կիսադաշտը, որ մրցակիցը չկարողանա այն ետ վերադարձնել։ Խաղին մասնակցում են և՛ տղամարդիկ, և՛ կանայք։ Նրանք մրցում են մենախաղերում, զուգախաղերում և խառը զուգախաղերում։
Գնդակը մրցակիցները խաղի մեջ են մտցնում հաջորդաբար։ Գնդակը խաղի մեջ մտնելուց հետո սկսում է պայքարը միավորի համար։ Մարզիկը կարող է երկու անգամ փորձել գնդակը ցանցի վրայով ուղարկել հակառակորդի կիսադաշտի սկզբնահատվածի՝ անկյունագծով իրեն հակադիր մասը։ Դեպի մրցակցի կիսադաշտ եկող գնդակը անհրաժեշտ է վերադարձնել մրցակցին՝ թույլ չտալով, որ այն մեկ անգամից ավել դիպչի գետնին։ Գնդակը կարելի է վերադարձնել նաև՝ չթողնելով, որ այն դիպչի գետնին։
Եթե մարզիկներից մեկը սխալվում է, ապա նրա մրցակիցը ստանում է 15 միավոր։ Նույնը կրկնվելու դեպքում հաշիվը դառնում է 30-0, ևս մեկ հաղթության դեպքում գրանցվում է մեկ ընդհանուր հաղթանակ։ Եթե խաղի հաշիվը դառնում է 40-40, ապա հաղթանակը շնորհվում է 2 անընդմեջ հաղթություն տանող մարզիկին և այսպես շարունակ։ Տղամարդկանց մրցապայքարում Մեծ սաղավարտի մրցույթում ընդհանուր հաղթանակը տրվում է 5-րդ հաղթությանը առաջինը հասած մարզիկին կամ զույգին։ Կանանց մրցումներում հաղթանակը տրվում է 3-րդ հաղթությանը առաջինը հասնողին։ Խաղափուլը շարունակելու համար պետք է խաղալ ոչ պակաս, քան 6 գեյմ և մրցակցի նկատմամբ հասնել ոչ պակաս, քան 2 գեյմի առավելության։ Գեյմերի 6։6 հաշվի դեպքում խաղացվում է լրացուցիչ գեյմ՝ թայ–բրեք

Подписаться на:
Сообщения (Atom)